Zabezpieczenie wykopów – rola szalunków w ochronie i stabilizacji
Zabezpieczenie wykopów to jedno z kluczowych zagadnień na placu budowy, które bezpośrednio wpływa na bezpieczeństwo pracowników, stabilność konstrukcji oraz zgodność z przepisami BHP i prawa budowlanego. Stosowanie szalunków do zabezpieczania wykopów staje się coraz popularniejsze dzięki ich uniwersalności i możliwości szybkiego montażu. W artykule omówimy, czy i jak można wykorzystać różne rodzaje szalunków do ochrony wykopów oraz jakie są dobre praktyki i ograniczenia.
Czy można zabezpieczyć wykop szalunkami?
Tak, szalunki mogą pełnić funkcję zabezpieczającą wykopy, szczególnie te o niewielkich i średnich głębokościach. Systemy szalunkowe działają wtedy jako tymczasowe ściany oporowe, chroniąc przed osunięciami gruntu i zapewniając bezpieczny dostęp do robót podziemnych.
Do zabezpieczania wykopów stosuje się przede wszystkim:
- szalunki słupowe – pionowe elementy służące do podparcia i zabezpieczenia,
- szalunki komorowe (box) – modułowe konstrukcje tworzące zamknięte przestrzenie,
- płyty szalunkowe – płaskie elementy wykorzystywane do zabezpieczania ścian wykopu.
Szalunki słupowe do zabezpieczania wykopów
Szalunki słupowe są idealne do stabilizacji pionowych ścian wykopu. Montowane szeregowo, zapewniają rozproszenie sił nacisku gruntu. Ich zaletą jest łatwość adaptacji do nieregularnych kształtów wykopu oraz możliwość stosowania wraz z rozpieraczami.
Czy płyty szalunkowe mogą zabezpieczyć wykop?
Shuttering boards, najczęściej drewniane lub metalowe, są wykorzystywane jako elementy ścian osłonowych wykopów. Pozwalają na szybkie odizolowanie ściany gruntu od przestrzeni roboczej. Jednak same płyty wymagają wsparcia w postaci rozpór lub podpór, by skutecznie przenosić boczne naciski gruntu.
Zabezpieczanie małych wykopów szalunkami typu box
Szalunki komorowe typu box to prefabrykowane moduły, które można szybko ustawiać w wykopach o ograniczonej powierzchni. Dzięki temu tworzą bezpieczną przestrzeń pracy, chroniąc pracowników przed osunięciem się ziemi oraz ułatwiając prace instalacyjne.
Szalunki komorowe do zabezpieczania wykopów
Komorowe systemy szalunkowe mają konstrukcję ramowo-panelową, która pozwala na łatwy montaż i demontaż. Są wykorzystywane zwłaszcza w wykopach liniowych, na przykład przy budowie instalacji podziemnych. Ich zaletą jest możliwość dopasowania do różnych głębokości i kształtów wykopu.
Rozpieranie zabezpieczenia wykopów
Podstawowym elementem systemów zabezpieczeń wykopów jest rozpieranie, czyli stosowanie poziomych lub skośnych rozpór, które stabilizują pionowe elementy szalunkowe. Poprawne rozmieszczenie i montaż rozpór są kluczowe dla utrzymania całości systemu oraz zapobiegania deformacjom i awariom.
Jakie wykopy można zabezpieczyć szalunkiem, a jakich nie?
Szalunki najlepiej sprawdzają się w wykopach:
- o głębokości do około 4-5 metrów,
- o regularnych kształtach i stabilnym gruncie,
- gdzie przewidywany czas trwania wykopu jest krótki lub średni.
Niezalecane jest stosowanie szalunków do zabezpieczania wykopów bardzo głębokich, o niestabilnych gruntach (np. grunty pylaste, gliniaste o dużej wilgotności) lub tam, gdzie wymagana jest duża nośność konstrukcji zabezpieczającej (lepsze są wtedy konstrukcje ścianek szczelnych, grodzic lub mikropali).
Podsumowanie
Szalunki stanowią funkcjonalne i efektywne narzędzie zabezpieczania wykopów na wielu placach budowy, szczególnie przy niewielkich i średnich wykopach. Ich właściwy dobór, montaż i stosowanie rozpór jest kluczowe dla zapewnienia bezpieczeństwa i stabilności. Znajomość ograniczeń i odpowiednie planowanie gwarantują bezproblemową realizację prac podziemnych.
