Uszkodzone szalunki – co z nimi zrobić?

Szalunki, jako tymczasowe formy wykorzystywane przy wylewaniu betonu, z czasem ulegają zużyciu, uszkodzeniom mechanicznym i chemicznym, a niekiedy – całkowitemu zniszczeniu. W praktyce budowlanej często pojawia się pytanie: co zrobić z uszkodzonymi szalunkami? Czy można je jeszcze sprzedać, naprawić, zutylizować, a może poddać recyklingowi? W artykule przedstawiamy możliwe ścieżki postępowania z uszkodzonymi szalunkami, zarówno dla firm budowlanych, jak i dla wypożyczalni.

Utylizacja szalunków – na własną rękę czy przez wyspecjalizowane firmy?

Utylizacja szalunków to jedna z najczęstszych dróg, gdy elementy nie nadają się już do dalszego użytkowania. Kluczowe jest jednak rozróżnienie materiałów, z jakich zostały wykonane – inne zasady obowiązują dla drewna, inne dla metalu, a jeszcze inne dla tworzyw sztucznych.

Firmy mogą przeprowadzać utylizację samodzielnie, pod warunkiem spełnienia wymogów formalnych: klasyfikacja odpadów, transport zgodny z przepisami i dokumentacja. W wielu przypadkach bardziej opłacalne jest zlecenie utylizacji wyspecjalizowanej firmie. Taka firma odbiera szalunki, odpowiednio je sortuje, przekazuje do recyklingu lub składowania. Kluczową zaletą tej opcji jest oszczędność czasu i formalności.

Płyty impregnowane z szalunków – co z nimi zrobić?

Shuttering boards, szczególnie te impregnowane (sklejki, płyty trójwarstwowe, płyty z laminatem), są szczególnym przypadkiem. Zawierają kleje, powłoki chemiczne i domieszki, które utrudniają ich recykling. W praktyce oznacza to, że nie mogą trafić do zwykłych odpadów drewnianych.

Jeśli są w dobrym stanie – można próbować ich sprzedaży, nawet jako materiał do prac budowlanych tymczasowych lub ogrodzeń. Odzysk uszkodzonych szalunków tego typu często polega na ich wykorzystaniu w mniej wymagających pracach. Natomiast zużyte, przesiąknięte betonem, wypaczone lub z uszkodzonym laminatem – należy oddać do utylizacji jako odpad budowlany.

Akcesoria metalowe – co z nimi zrobić?

Metalowe akcesoria szalunkowe, jak ściągi, nakrętki, zamki, trzpienie czy głowice, zazwyczaj mają dłuższą żywotność niż same płyty. Nawet jeśli są zardzewiałe lub wygięte, można je często sprzedać jako złom stalowy lub przekazać do regeneracji. W niektórych przypadkach elementy da się ponownie wykorzystać po czyszczeniu i konserwacji.

Recykling szalunków w tym przypadku jest jak najbardziej realny – stal i aluminium są materiałami wysoko przetwarzalnymi i mają wartość rynkową, nawet jako złom.

Jakie elementy szalunków mogą iść prosto do odpadów?

Nie wszystkie uszkodzone części szalunków nadają się do odzysku. Przykłady to:

• pęknięte lub połamane płyty z wystającym zbrojeniem lub gwoździami,
• elementy zanieczyszczone chemikaliami,
• sklejki z oderwaną powłoką laminowaną,
• zdeformowane plastikowe elementy dystansowe,
• spękane narożniki lub uszkodzone zamki stalowe nienadające się do spawania.

Takie części należy przekazać do utylizacji w odpowiedniej frakcji odpadów budowlanych.

Sprzedaż szalunków – czy można sprzedać uszkodzone szalunki?

Sprzedaż uszkodzonych szalunków jest możliwa – i bywa opłacalna. Na rynku funkcjonują firmy i osoby prywatne, które skupują nawet uszkodzone szalunki – zwłaszcza, jeśli zawierają metalowe części. Sklejki, nawet zniszczone, mogą posłużyć do mniej wymagających prac, np. przy pracach ogrodowych, wykończeniowych czy przy wylewkach w małej skali.

Najczęściej sprzedaje się:

• częściowo zużyte sklejki szalunkowe,
• stalowe ściągi i nakrętki,
• elementy montażowe (zamki, trzpienie),
• ramy szalunkowe z drobnymi uszkodzeniami.

Sprzedaż uszkodzonych szalunków może pomóc zredukować koszty utylizacji, ale należy pamiętać o odpowiednim poinformowaniu kupującego o stanie technicznym.

Recykling szalunków – czy istnieje, na czym polega?

Recykling szalunków jest realny, choć ograniczony materiałowo. Metalowe akcesoria można oddać do hut lub punktów skupu złomu. Sklejki i płyty z laminatem – w zależności od stanu – można wykorzystać wtórnie lub oddać do recyklera przetwarzającego płyty drewnopochodne.

Wciąż niewiele firm oferuje profesjonalny recykling elementów szalunkowych, dlatego tak ważne jest ich odpowiednie posegregowanie i zadbanie o czystość materiałów.

Co się robi ze zniszczonym szalunkiem przy wynajmie?

W przypadku wypożyczalni szalunków, zniszczenie elementów podlega rozliczeniu. Standardowo firmy pobierają kaucję lub zapisują w umowie zasady rozliczania zużycia i uszkodzeń.

Standardowe rozliczenia zakładają:

• potrącenie kosztu zniszczonego elementu z kaucji,
• obciążenie klienta kosztami nowego elementu (zgodnie z cennikiem),
• brak zwrotu kaucji za elementy przekraczające naturalne zużycie.

Niestandardowo, w przypadku uszkodzeń losowych (np. wypadek losowy, kradzież, pożar), strony mogą ustalić inny sposób rozliczenia – np. udział ubezpieczyciela lub częściowe umorzenie kosztów.

Jakie elementy szalunków można naprawiać?

W praktyce naprawiane są najczęściej:

• stalowe ramy – poprzez spawanie, prostowanie, piaskowanie,
• drobne ubytki w sklejce – wypełnianie masą i zabezpieczenie powłoką,
• zamki i klamry – wymiana uszkodzonych części,
• nakrętki i ściągi – czyszczenie, prostowanie, smarowanie.

Warto jednak pamiętać, że każdy naprawiany element powinien być poddany kontroli technicznej – zwłaszcza przy pracy z dużymi obciążeniami.

Jakie uszkodzenia powodują, że szalunki i akcesoria są do wyrzucenia?

Do najczęstszych krytycznych uszkodzeń należą:

Szalunki ścienne:

• pęknięcia ram stalowych,
• wygięcia powyżej tolerancji,
• oderwanie płyty od ramy,
• korozja elementów nośnych.

Płyty szalunkowe:

• zniszczenie laminatu,
• trwałe wypaczenie,
• przełamanie konstrukcji warstwowej,
• głębokie wżery po betonie i substancjach chemicznych.

Akcesoria:

• złamane ściągi,
• uszkodzone gwinty uniemożliwiające montaż,
• zdeformowane nakrętki lub zamki,
• brak elementów zabezpieczających.

Podsumowanie

Uszkodzone szalunki nie muszą od razu trafić na wysypisko. W zależności od rodzaju uszkodzenia i typu elementu możliwa jest ich naprawa, sprzedaż, recykling lub utylizacja. Warto znać różne możliwości, by zoptymalizować koszty i zadbać o środowisko. Utylizacja szalunków, sprzedaż uszkodzonych szalunków oraz odzysk i recykling to trzy kluczowe strategie, które pozwalają w sposób odpowiedzialny i ekonomiczny zarządzać zużytymi elementami szalunkowymi.